Wieczór autorski - Erdmute Sobaszek promocja tomiku poezji „TAK”

20-02-025 | 18:00

Zapraszamy serdecznie na wieczór autorski. Erdmute / Mute / Mutka Sobaszek, urodzona w Niemczech (jeszcze w dawnym NRD), działająca od lat siedemdziesiątych w Polsce aktorka, instrumentalistka, artystka sztuk społecznych, tłumaczka, autorka blogu i poezji. Rzeczniczka pomostów, przestrzeni łączących to co różne, osobne.

Swoją drogę w Polsce rozpoczęłam w roku 1977 od terminowania w miejscu osobliwym jak na owe czasy późnego Gierka: w Interdyscyplinarnej Placówce Twórczo-Badawczej „Pracownia” w Olsztynie. W placówce-wyspie uprawiającej eksperymentalną sztukę w krajobrazie państwowotwórczej kultury ale pozostającej w łączności z archipelagiem poszukującego teatru przywoływanego przez Eugenio Barbę w jego tekstach. Za sprawą stanu wojennego nasza działalność została przeniesiona do wiejskiej stodoły w Węgajtach pod Olsztynem, do przestrzeni odosobnionej i całkowicie niezależnej, gdzie pracuję do dziś: Współtworzę z Wacławem Sobaszkiem Teatr Węgajty. Działalność w Teatrze to kompleksowy strumień pracy, w którym nakładają się na siebie sztuki performatywne, sztuki społeczne i animacja kultury: tworzenie spektakli i muzyki jak i tworzenie przestrzeni adekwatnych do zaistnienia spotkania, którego medium jest sztuka.
Razem z Węgajtami, jako aktorka i instrumentalistka spektakli przechodziłam drogę rozwoju Teatru*: w początkach, w latach osiemdziesiątych odkrywaliśmy nieznane pokłady kultur etnicznych i wielokulturowości w Polsce i zyskaliśmy uznanie jako miejsce unikalne a zarazem niezależne od obowiązującego wówczas kanonu kultury oficjalnej.
Działania literackie w języku polskim rozpoczęłam już w tym okresie od tłumaczeń i przekładów. Uczestniczyłam m.in. w przekładzie dzieł C.G. Junga „Podróż na Wschód” (wyd. Pusty Obłok, 1989). Większość moich prac literackich z pierwszego okresu działalności Teatru była w silnym stopniu zainspirowana doświadczeniem wielokulturowości dawnych Prus Wschodnich. Współpracowałam z olsztyńska „Borussią” jako tłumaczka tekstów (m.in. R. Meckel, Wspomnienia o Bobrowskim), publikowałam omówienia książek niemieckich autorów (m.in. Gerhard Wolf, Ursula Lachauer).
Wyprawy teatralne stały się silnym impulsem do własnej twórczości poetyckiej. Cykl moich wierszy, opublikowany w „Borussii” (nr 24/25, 2001) odzwierciedla wyprawy teatralne na Łemkowszczyznę i Suwalszczyznę oraz spotkanie ze społecznością ukraińską na Mazurach, dotkniętą traumą akcji „Wisła”.
W kolejnych latach punkt ciężkości mojej twórczości przesunął się w stronę aktorstwa i muzyki oraz – od początku lat dwutysięcznych – w stronę pedagogiki teatralnej i sztuk społecznych. Do publikowania swoich tekstów wróciłam od początku drugiej dekady naszego stulecia. Dziennik teatralny, który prowadziłam podczas wyprawy zespołu do Albanii w roku 2011 stał się częścią książeczki Visitors, wydanej przez Stowarzyszenie Węgajty.
W zespole teatralnym rozwijaliśmy własne podejście do kultury tradycyjnej i wieloetnicznej: doszliśmy do krytycznej diagnozy różnego rodzaju nacjonalizmów odwołujących się do tzw. źródeł. Dałam temu wyraz w cyklu „Rozmówki interkulti” opublikowanym na blogu Teatru w roku 2012. W tym okresie również wróciłam do tworzenia poezji i prozy poetyckiej w zapiskach towarzyszących pracy teatralnej. Moje utwory zaistniały odtąd w przestrzeni publicznej w nowej formie: jako grane przeze mnie, własne sceny w cyklu spektakli „Źródła i przyszłość” Innej Szkoły Teatralnej (por. przypis dolny*). Stały się częścią prezentowanych w różnych miejscach w Polsce i zagranicą przedstawień naszego teatru artywistycznego – bezpośrednio działającego w przestrzeniach ludzi wykluczonych społecznie i odwołującego się do treści politycznych i ekologicznych.
Osobną, niezależną od kontekstu teatralnego przestrzeń twórczości literackiej znalazłam w grupie twórczych kobiet „Półkowniczki”, z którą współpracuję od roku 2017. Ważną rolę w tej współpracy – poza wymianą poświęconą naszym tekstom – odgrywają wspólne działania w przestrzeni publicznej, takie jak czytanie poezji w olsztyńskich tramwajach podczas performatywnego spaceru „Miasto w drodze” 2018.
Okres pandemii stworzył potrzebę korzystania w sztuce jak i w animacji kultury z nowych środków komunikacji. Zwróciłam się w stronę działań osadzonych na styku teatru i filmu w performansie wideo „Breathe in Breathe out” i filmie „O powstawaniu Rozziewu”.
Od roku 2021 prowadzę nowy cykl prac translatorskich: przygotowuje zbiór przekładów wierszy zamordowanej w roku 1943, żydowskiej poetki Gertrud Kolmar. Pierwsze przekłady opublikowałam w mediach społecznościowych. Ukazały się również w czerwcu 2023, w piśmie „Masovia”.
Nagrody, stypendia, działalność publiczna:
W r. 2007 otrzymałam nagrodę australijskiej fundacji Polcul za działalność społeczno – artystyczną. W roku 2008 organizowany przez nas festiwal „Wioska Teatralna” otrzymał nagrodę Pro Publico Bono za najlepsze dzieło obywatelskie. W latach 2013-2016 byłam członkinią Obywatelskiej Rady Kultury Olsztyna. Obszerny opis mojej sylwetki artystycznej ukazał się w roku 2017 w książce Katarzyny Kułakowskiej Błaźnice. Kobiety kontrkultury teatralnej w Polsce.

*Ze względu na to, że mój obecny projekt stypendialny ma charakter przede wszystkim literacki przedstawiam tu, niejako w przestrzeni osobnej przegląd moich realizacji teatralnych i projektów animacyjno-artystycznych:
• role w spektaklach Teatru Węgajty: Historie Vincenza (wg motywów z dzieł Stanisława Vincenza,1988), Gospoda ku Wiecznemu Pokojowi (na podstawie tekstów m.in. Czesława Miłosza i Johannesa Bobrowskiego, 1991), Opowieści kanterberyjskie (wg Chaucera,1995), Kalewala - fragmenty niepisane (wg fińskiego eposu, 2000), Synczyzna (wg Ślubu i Trans-Atlantyku Gombrowicza 2005)
• działania aktorskie i teksty w 14 spektaklach Innej Szkoły Teatralnej, od 2010 kolejno: Woda 2030, Ziemia B, Ogień, kryzys i Dworzec Centralny, Powietrze e(ks)misje, Wielogłos, Mniej!, Godzina zero, Czujność, Przesilenia, Beztroska, Rozziew, Cały ten Bajzel, Kroniki nocy, (nie)możliwe (2023).
• role w spektaklach Teatru Potrzebnego Węgajty – Jonkowo, tworzonych z udziałem mieszkańców DPS Jonkowo: Wesele - domena publiczna (wg Wyspiańskiego, 2008), Iwona poślubiona (wg Gombrowicza, 2010 i 2019), Sen nocy letniej (wg Szekspira, 2012), Ulica Krokodyli (wg Schulza, 2014), Ubu król czyli Polacy (wg Jarry'ego, 2016), Tango. Ballada o Edku (wg Mrożka, 2020 online/2023 na żywo).
• spektakle własne: Szkic dramatyczny (monodram w reżyserii własnej wg Elegii duinejskich Rilke'go, 2003) i Prolog komedii, prezentowany m.in. w różnych miejscach społecznej izolacji (pomysł i realizacja wspólna z Zofią Bartoszewicz, teksty Szymborska/Wojtyniak, 2010)
• muzyka: Duety - koncert performatywny (wspólnie z Wacławem Sobaszkiem, od 2015)
• projekty autorskie w obszarze pedagogiki teatralnej, animacji kultury i sztuk społecznych: „Latająca świetlica”, „Pedagogika teatralna w akcji”, „Międzypokoleniowa Akademia Teatralna”,
• projekty autorskie w obszarze wielopodmiotowych akcji artystycznych: „Sztuka w obejściu”, „Miasto w drodze”, „Noc Walpurgii” (online), „Poranek Walpurgii”